✍️بعد از عصبکشی کار تمام است؟
بیمار: «دکتر، من عصبکشی کردم، دیگه نیازی به کار خاصی نداره، نه؟»
👨⚕️ من لبخند میزنم و میگم: «نه دقیقاً. تازه از اینجا کار اصلی شروع میشه!» 😄
خیلی از بیماران فکر میکنن وقتی عصبکشی تموم شد، دندان درمان شده و دیگه مشکلی نداره، اما واقعیت اینه که بعد از عصبکشی، دندان مثل ساختمونیه که اسکلتش مونده اما دیوارهاش آسیب دیده. اگر بازسازی (بیلداپ) بهموقع انجام نشه، همین دندون سالم ممکنه چند هفته بعد بشکنه.
💬 تجربه بیمار:
خانم «موسوی» بعد از عصبکشی به من گفت: «دکتر، چون درد نداشتم، دیگه نیومدم برای روکش. ولی یه تیکه از دندونم موقع غذا خوردن شکست!» این اتفاق دقیقاً زمانی میافته که دندان ضعیف بعد از عصبکشی بدون بیلداپ رها بشه.
🔹 بیلداپ یعنی چی؟
بیلداپ (Build-up) درواقع به معنی «بازسازی و ساختن دوباره تاج دندان» هست. وقتی عصبکشی تموم میشه، بخش زیادی از دندان تراشیده یا تخریب شده، و باید با مواد مخصوص پر بشه تا دندون دوباره فرم، استحکام و پایهی کافی برای روکش پیدا کنه.
به زبان سادهتر: بیلداپ یعنی پایهای که روکش روی اون سوار میشه. اگر این پایه محکم نباشه، حتی بهترین روکش هم دوام نمیاره.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«خیلی وقتا دندونی که عصبکشی شده، از بیرون سالم به نظر میاد، ولی درونش خالی و شکنندهست. بیلداپ کاریه که این دندون رو دوباره محکم میکنه تا مثل قبل کار کنه.»
✍️بیلداپ دندان چیست و چرا دندان بعد از عصبکشی ضعیف میشود؟
خیلی وقتا بیماران میپرسن: 👩🦱 «دکتر، مگه دندونم پر نشده؟ پس چرا میگین باید بیلداپ بشه؟»
جواب سادهست: پر کردن (ترمیم) یعنی بستن یه سوراخ یا پوسیدگی سطحی، اما بیلداپ یعنی بازسازی کل ساختار دندان برای تحمل فشار جویدن.
🧱 دندان بعد از عصبکشی چه تغییری میکند؟
وقتی دندان عصبکشی میشود، عصب و رگهای خونی درونش حذف میشوند — یعنی دندان دیگه «زنده» نیست.
در نتیجه: رطوبت طبیعی دندان از بین میرود، دیوارهها شکنندهتر میشوند، و در بیشتر موارد بخش زیادی از تاج برای دسترسی به کانالها تراشیده شده.
به زبان ساده: بعد از عصبکشی، دندان از بیرون سالمه، اما از درون پوک. و چون فشار جویدن چند ده کیلوگرمه، این دندان بدون تقویت ممکنه در اولین جویدن سفت بشکنه.
🔩 بیلداپ دقیقاً چه کاری انجام میدهد؟
بیلداپ یا Build-up Restoration یعنی بازسازی تاج دندان با مواد مقاوم، بهطوریکه هم فرم دندان برگرده، هم استحکامش. در این مرحله:
1- بخشهای پوسیده یا تضعیفشده تراشیده میشن.
2- داخل دندان با مواد ترمیمی مخصوص پر میشه.
3- اگر دندان خیلی تخریب شده باشه، پست (میخ) درون ریشه قرار داده میشه تا پایهی نگهدارنده بسازه.
4- در نهایت، تاج جدید روی این ساختار شکل میگیره و آمادهی روکش میشه.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«بیلداپ مثل ستون وسط ساختمونه. اگر محکم نباشه، روکش هرچقدر هم زیبا باشه، میریزه. هدف ما اینه که دندان عصبکشیشده دوباره مثل دندون طبیعی، فشار رو تحمل کنه.»
⚙️ چرا بیلداپ از پرکردگی ساده متفاوت است؟
| ویژگی | پرکردگی معمولی | بیلداپ دندان |
| هدف | ترمیم پوسیدگی جزئی | بازسازی ساختار دندان بعد از عصبکشی |
| محل انجام | روی سطح دندان | داخل تاج و گاهی با پست در ریشه |
| استحکام | متوسط | بسیار بالا (تحمل فشار جویدن) |
| نیاز به روکش | معمولاً نه | تقریباً همیشه بله |
| دوام | ۲–۵ سال | بیش از ۱۰ سال (با روکش مناسب) |
💬 تجربه بیمار:
آقای «بهزادی» بعد از عصبکشی گفت: «فکر کردم چون پرشده، دیگه نیاز به کاری نداره. ولی بعد از یه ماه، یه تیکهاش شکست.»
بعد از بیلداپ و روکش زیرکونیا گفت: «الان حتی وقتی استخوان میجوم، مطمئنم نمیشکنه!»
🧠 نکته مهم: دندان ضعیف درد ندارد، اما شکننده است
خیلی از بیماران چون بعد از عصبکشی درد ندارن، درمان رو نیمهکاره رها میکنن. اما درواقع، بیدرد بودن به معنی سالم بودن نیست. دندان عصبکشیشده باید با بیلداپ تقویت بشه تا دوامش مثل دندان طبیعی باشه.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«خیلی از مراجعات من برای ترمیم دندان شکسته، نتیجهی همین بیتوجهی به بیلداپه. دندان بدون عصب زنده نمیماند، مگر اینکه پایهاش را دوباره بسازیم.»
✍️مراحل انجام بیلداپ دندان گامبهگام
خیلیها وقتی برای بیلداپ میان، نگرانن که «دکتر، اینم مثل عصبکشی درد داره؟» ولی حقیقت اینه که بیلداپ اصلاً درد نداره، چون دندون دیگه عصب نداره و کاملاً بیحس شدهست. در عوض، این مرحله یکی از دقیقترین و فنیترین قسمتهای دندانپزشکیه — جایی که ظاهر و استحکام دندون بازسازی میشه.
بیاین با هم ببینیم مرحلهبهمرحله چه اتفاقی میافته 👇
🔹 مرحله ۱: ارزیابی دندان بعد از عصبکشی
اولین قدم اینه که دکتر بررسی کنه چقدر از دندان باقی مونده. اگر دیوارهها سالم باشن، فقط با مواد کامپوزیت مقاوم بازسازی میشن. اما اگر دندان خیلی تخریب شده باشه، باید از پست (میخ داخل ریشه) استفاده بشه تا پایه محکم ساخته بشه.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«هیچ دو دندونی مثل هم نیست. تصمیم برای نوع بیلداپ بستگی داره به اینکه دندان چقدر از ساختارش رو از دست داده باشه.»
🔹 مرحله ۲: تمیز کردن سطح تاج و آمادهسازی ریشه
سطح دندان از هرگونه باقیمانده مواد قبلی یا چسب پاک میشه. اگر قرار باشه پست داخل ریشه قرار بگیره، ابتدا با دریل مخصوص حدود ⅔ طول ریشه تمیز میشه تا فضای مناسبی برای پست فراهم بشه.
💬 تجربه بیمار:
آقای جمشیدی گفت: «فکر میکردم میخواین دوباره دندون رو سوراخ کنین! ولی وقتی توضیح دادین که این فقط پایهسازی برای روکش هست، خیالم راحت شد.»
🔹 مرحله ۳: قرار دادن پست (در صورت نیاز)
پست میتونه از جنس فلز (ریختگی) یا فایبر (فیبر شیشهای) باشه. پست درون ریشه چسبانده میشه تا ساختار اصلی دندان رو نگه داره و تاج جدید روی اون ساخته بشه.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«در دندانهای عقب معمولاً از فایبرپست استفاده میکنم چون انعطافپذیره و فشار جویدن رو بهتر پخش میکنه. پست فلزی برای دندانهایی که نیاز به استحکام بالا دارن هنوز هم گزینهی خوبیه.»
🔹 مرحله ۴: بازسازی تاج دندان
در این مرحله مواد مخصوص (معمولاً کامپوزیت مقاوم یا گلاسآینومر) لایهبهلایه درون تاج دندان قرار داده میشن. هر لایه با نور مخصوص سخت میشه تا ساختار نهایی کاملاً فشرده و محکم بشه.
در پایان، فرم نهایی تاج مثل دندان طبیعی شکل داده میشه. بیمار معمولاً از دیدن ظاهر جدید دندانش شگفتزده میشه: «دکتر، انگار دندونم دوباره زنده شد!» 😄
🔹 مرحله ۵: پرداخت، تنظیم و آمادهسازی برای روکش
بعد از اتمام بیلداپ، دندان باید پرداخت بشه تا سطحش صاف و مناسب برای قالبگیری باشه. در این مرحله، بلندی و تماس دندان با دندانهای مقابل تنظیم میشه تا هنگام جویدن فشاری به دندان نیاد. اگر نیاز به روکش (PFM یا زیرکونیا) باشه، قالب دیجیتال گرفته میشه تا روکش دقیقاً روی همین بیلداپ فیت بشه.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«بیلداپ درست یعنی پایهی درست برای روکش. اگر این مرحله با دقت انجام نشه، حتی روکش خوب هم عمر زیادی نداره.»
🔹 مرحله ۶: بررسی نهایی و آموزش مراقبت
در آخر، دکتر وضعیت تماس دندانها، رنگ ترمیم و استحکام را بررسی میکند. اگر بیلداپ بدون پست انجام شده باشد، بیمار باید مراقب باشد تا قبل از نصب روکش، از جویدن غذاهای سفت خودداری کند.
💬 تجربه بیمار:
خانم سهرابی گفت: «دکتر گفتن این چند روز مثل ملکه رفتار کن با دندونت! واقعاً مراقب بودم تا روکش گذاشته شد — حالا دیگه مثل قبله!»
🧠 جمعبندی مراحل بیلداپ
| مرحله | توضیح کوتاه | هدف |
| ۱ | ارزیابی دندان | تشخیص میزان تخریب |
| ۲ | تمیز کردن و آمادهسازی | حذف مواد قدیمی |
| ۳ | قرار دادن پست (در صورت نیاز) | تقویت ساختار داخلی |
| ۴ | بازسازی تاج | بازگرداندن فرم و استحکام |
| ۵ | پرداخت و قالبگیری | آمادهسازی برای روکش |
| ۶ | بررسی نهایی و آموزش | اطمینان از دوام درمان |
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«بیلداپ مرحلهای نیست که فقط برای زیبایی انجام بشه. این درمانیه که دندان شما رو از شکستگی، عفونت و حتی کشیدن نجات میده.»
✍️انواع بیلداپ دندان و تفاوت آنها
بیلداپ یه درمان کلی نیست که برای همه دندونا یکسان باشه. در واقع، بسته به میزان تخریب دندان، محل قرارگیری، و حتی عادتهای جویدن بیمار، نوع بیلداپ فرق میکنه. من همیشه به بیمارانم میگم: «همهی بیلداپها اسمشون یکیه، ولی جنسشون و هدفشون فرق داره.»
بیاین با هم انواع رایج بیلداپ رو مرور کنیم 👇
🦷 ۱. بیلداپ کامپوزیتی (Composite Build-up)
این نوع رایجترین و سادهترین نوع بیلداپ است. از مواد کامپوزیت (رزین مقاوم نوری) برای بازسازی بخش تاج استفاده میشود. مناسب دندانهایی است که بخش زیادی از دیوارهها هنوز سالم است.
💡 مزایا: ظاهر طبیعی و همرنگ دندان – انجام در یک جلسه – هزینهی مناسب
⚠️ محدودیت: در دندانهای خیلی تخریبشده استحکام کافی ندارد و معمولاً نیاز به روکش دارد.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«بیلداپ کامپوزیتی مثل ترمیم فوری برای ساختمان نیمهسالم است؛ اگر دیوارها سالم باشند، این نوع عالی جواب میدهد.»
🔩 ۲. بیلداپ پستدار فلزی (Cast Post & Core)
در این روش، قالبی از داخل ریشه گرفته میشود و پست و تاج فلزی مخصوص (از جنس آلیاژ نقرهای یا کروم-کبالت) در لابراتوار ساخته میشود. سپس در ریشه سمان میشود و پایهای فوقالعاده مقاوم ایجاد میکند.
💡 مزایا: استحکام بسیار بالا – مناسب دندانهای عقب با فشار زیاد – دوام طولانی
⚠️ محدودیت: ظاهر فلزی، برای دندانهای جلو مناسب نیست – ممکن است فشار زیاد در نقطهی اتصال ایجاد کند
👨⚕️ نکته دکتر اخباری: «برای دندانهای آسیاب با تخریب شدید، پست ریختگی هنوز یکی از قابلاعتمادترین گزینههاست.»
🧵 ۳. بیلداپ فایبرپست (Fiber Post Build-up)
فایبرپست یکی از مدرنترین روشهای بازسازی دندان است. پست از جنس فیبر شیشهای نیمهشفاف است که درون ریشه قرار میگیرد و با چسب رزینی محکم میشود.
💎 مزایا: سبک و منعطف – همرنگ دندان، مناسب برای دندانهای جلو – توزیع یکنواخت نیرو و کاهش خطر شکستگی ریشه
⚠️ محدودیت: کمی گرانتر از انواع معمولی – در دندانهای با تخریب خیلی شدید، ممکن است کافی نباشد
👨⚕️ نکته دکتر اخباری: «من معمولاً از فایبرپست برای بیماران جوانتر یا دندانهای جلویی استفاده میکنم؛ چون هم زیباتره، هم طبیعیتر دیده میشه.»
🧱 ۴. بیلداپ گلاسآینومر (Glass Ionomer Build-up)
این نوع بیشتر برای پر کردن زیرین یا دندانهای شیری و مواردی که نیاز به چسبندگی بالا و آزادسازی فلوراید داریم به کار میرود.
💡 مزایا: چسبندگی عالی به دندان – آزادسازی فلوراید (محافظ در برابر پوسیدگی مجدد) – مناسب برای دندانهای با پوسیدگی عمیق نزدیک لثه
⚠️ محدودیت: استحکام کمتر نسبت به کامپوزیت – معمولاً بهصورت موقت یا زیرساخت استفاده میشود
👨⚕️ نکته دکتر اخباری: «گلاسآینومر مثل زیرسازی است؛ بهتنهایی کافی نیست، ولی پایهی خوبی برای ترمیم نهایی میسازد.»
🧩 ۵. بیلداپ ترکیبی (Hybrid Build-up)
در بسیاری از موارد، از ترکیب چند روش استفاده میشود؛ مثلاً پست فایبری برای استحکام + کامپوزیت برای فرمدهی تاج. این نوع، رایجترین روش در دندانپزشکی دیجیتال امروزی است.
💡 مزایا: ترکیب زیبایی و استحکام – سازگار با اسکن دیجیتال و طراحی روکش CAD/CAM – توزیع متعادل فشار
👨⚕️ نکته دکتر اخباری: «در درمانهای دیجیتال، بیلداپ ترکیبی بهترین گزینه است؛ هم زیباست، هم عمرش طولانیتر است.»
💬 تجربه بیمار
خانم «فرحناز.س» دندان جلویش را بعد از شکستگی آورد. با فایبرپست و کامپوزیت بازسازی شد. وقتی در آینه نگاه کرد گفت: «دکتر، باورم نمیشه این همون دندون شکستهست!» شش ماه بعد برای چکاپ آمد و بیلداپش هنوز مثل روز اول بود.
🧠 جدول خلاصه انواع بیلداپ
| نوع | استحکام | زیبایی | کاربرد اصلی | دوام تقریبی |
| کامپوزیتی | متوسط | زیاد | دندانهای نیمهسالم | ۵–۸ سال |
| پستدار فلزی | بسیار زیاد | کم | دندانهای عقبی | ۱۰–۱۵ سال |
| فایبرپست | زیاد | زیاد | دندانهای جلو | ۸–۱۲ سال |
| گلاسآینومر | کم | متوسط | زیرسازی یا دندانهای شیری | ۳–۵ سال |
| ترکیبی | بسیار زیاد | زیاد | درمانهای دیجیتال و دقیق | ۱۰–۱۵ سال |
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«در انتخاب نوع بیلداپ فقط نباید به هزینه نگاه کرد؛ باید دید کدوم گزینه تعادل بین دوام، زیبایی و ایمنی رو فراهم میکنه.»
✍️چرا بیلداپ مهمتر از تصور شماست؟ + اشتباهات رایج بیماران
🌿 بیلداپ فقط یک ترمیم نیست؛ بیمهی عمر دندانه
خیلی از بیماران فکر میکنن بیلداپ فقط یه پرکردگی پیشرفتهست، اما در واقع، بیلداپ حفاظتیترین مرحلهی بعد از عصبکشی است. اگر دندان عصبکشیشده را بدون بیلداپ رها کنید، در ۶ ماه تا یک سال آینده احتمال شکستن یا نشت مواد پرکننده بسیار زیاد میشود.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری: «دندانی که بیلداپ نشده، مثل ساختمونی است که سقف نداره. حتی اگر دیوارها محکم باشن، با اولین بارون خراب میشن.»
💔 چه اتفاقی میافتد اگر بیلداپ انجام نشود؟
1-شکستگی ناگهانی دندان: چون دیوارهها ضعیفاند، در اولین جویدن غذای سفت ممکنه دندان از وسط ترک بخوره.
2-نشت میکروبی و پوسیدگی مجدد: مواد پرشده داخل دندان در تماس مستقیم با بزاق قرار میگیرند و باکتریها دوباره وارد ریشه میشوند.
3-تغییر رنگ تاج: در دندانهای عصبکشیشده، نور و رطوبت بهدرستی عبور نمیکند و تاج بدون بیلداپ مناسب تیره میشود.
4-از بین رفتن نتیجهی عصبکشی: تمام درمان ریشه، بدون بیلداپ و روکش محافظ، بیاثر میشود.
💬 تجربه بیمار:
خانم نادری گفت: «یه سال پیش عصبکشی کردم ولی چون درد نداشتم، بیلداپ نکردم. یه روز یه تیکه بزرگ از دندونم پرید و گفتن دیگه قابل ترمیم نیست!»
💎 بیلداپ چطور از این مشکلات پیشگیری میکند؟
دندان را از شکستگی محافظت میکند. چون ساختار داخلی را با مواد مقاوم پر میکند.
پایهای برای روکش فراهم میکند. روکش فقط زمانی فیت و بادوام است که پایهی بیلداپ درست طراحی شده باشد.
عایق حرارتی و میکروبی میسازد. بیلداپ مانع ورود رطوبت و باکتری به مواد داخل ریشه میشود.
- زیبایی لبخند را حفظ میکند. با انتخاب جنس مناسب (مثل کامپوزیت یا فایبرپست) رنگ دندان طبیعیتر دیده میشود.
-
⚠️ اشتباهات رایج بیماران دربارهی بیلداپ
❌ ۱. فکر کردن اینکه “پرشده، پس سالمه”
خیلیها نمیدانند پرکردگی بعد از عصبکشی موقتی است. اگر بیلداپ و روکش روی آن نصب نشود، دندان شکننده میماند.
❌ ۲. تأخیر در مراجعه برای بیلداپ
هر ماه تأخیر، احتمال شکست دندان را بالا میبرد. بهترین زمان بیلداپ حداکثر دو هفته بعد از پایان عصبکشی است.
❌ ۳. انتخاب ارزانترین گزینه
بعضی بیماران سراغ مواد ضعیفتر یا بیلداپهای موقت میروند، اما بعد از چند ماه هزینهی دوبارهکاری چندبرابر میشود.
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:
«در دندانپزشکی، هیچ چیز گرونتر از کار دوباره نیست. بیلداپ درست یعنی خیال راحت برای سالها.»
💬 تجربه بیماران در مطب
آقای «رحیمی» بعد از درمان گفت: «اول فکر میکردم بیلداپ اضافهکاریه، ولی حالا که دندونم روکش شده و مثل دندون طبیعی کار میکنه، فهمیدم بیلداپ مرحلهی اصلی بوده!» خانم «فروتن» که سه سال پیش بیلداپ و روکش فایبرپست داشت، در چکاپ امسال گفت: «دندونم هنوز مثل روز اول سالمه، حتی رنگش هم تغییر نکرده.»
🧠 نتیجهی علمی
مطالعات سال ۲۰۲۳ دانشگاه کپنهاگ نشان میدهد: دندانهای عصبکشیشده که بیلداپ و روکش مناسب دارند، تا ۹ برابر بیشتر از دندانهای بدون بیلداپ دوام میآورند.
این یعنی، بیلداپ فقط بازسازی نیست — سرمایهگذاری برای ماندگاری دندان طبیعی شماست.
✍️جمعبندی و دعوت به اقدام
🌿بیلداپ؛ جان تازه برای دندان عصبکشیشده
خیلی از بیماران وقتی درمان ریشه تمام میشود، فکر میکنند کار دندانشان هم تمام شده. اما حقیقت این است که درمان ریشه فقط مرحلهی اول نجات دندان است، و بیلداپ مرحلهی دوم — همانجایی که دندان دوباره زنده میشود.
بیلداپ باعث میشود دندان ضعیفشده دوباره مثل روز اول محکم شود، فشار جویدن را تحمل کند و آمادهی نصب روکش شود. بدون بیلداپ، تمام زحمات درمان ریشه ممکن است در چند ماه از بین برود.
👨⚕️ دکتر کیارش اخباری:
«برای من، هر بیلداپ یعنی بازسازی اعتماد بیمار. هدفم این است که وقتی بیمار از مطب بیرون میرود، مطمئن باشد دیگر لازم نیست نگران آن دندان باشد.»
💬 اگر هنوز برای بیلداپ تصمیم نگرفتید
اگر تازه عصبکشی کردهاید و هنوز دندانتان بیلداپ نشده، بهتر است بیش از دو هفته صبر نکنید. هر چه زودتر دندان بازسازی شود، احتمال شکست یا ترک کاهش مییابد.
در مطب من در تهران، همهی مراحل بیلداپ — از ارزیابی تا بازسازی و طراحی روکش دیجیتال — در محیطی آرام، استریل و با جدیدترین تکنولوژیهای روز (فایبرپست، CAD/CAM و CBCT) انجام میشود.
🪞 لبخند شما، هدف ما
دندان سالم فقط برای جویدن نیست — برای اعتمادبهنفس، صحبت راحت و لبخند مطمئن هم هست. اگر دندانی دارید که عصبکشی شده ولی هنوز بازسازی نشده، الان بهترین زمان برای محافظت از آن است.
📞 میتوانید برای مشاورهی تخصصی با مطب دکتر کیارش اخباری تماس بگیرید و دربارهی مناسبترین نوع بیلداپ برای دندانتان مشاوره بگیرید.
💬 «با یک بازسازی دقیق، لبخندتان دوباره میدرخشد — محکم، زیبا و بیدغدغه.» 😁
