پست ریختگی در دندان چیست و چه زمانی لازم است؟
🦷 وقتی دندانت خالی می‌شود…
- تقریباً هر هفته در مطب، چند بیمار بعد از عصب‌کشی می‌پرسند:
«دکتر، یعنی حالا باید پست هم بزارم؟ مگه عصب‌کشی تموم درمان نبود؟!» سؤال خیلی خوبی‌ست، چون خیلی‌ها تصور می‌کنند عصب‌کشی یعنی پایان کار،درحالی‌که برای بعضی دندان‌ها، تازه مرحله‌ی اصلی بازسازی شروع می‌شود.بعد از عصب‌کشی، دندان از درون ضعیف می‌شود.
چون بخش زیادی از بافت درونی آن (پالپ و دیواره‌های داخلی) برداشته شده و دندان توخالی می‌شود.
در این حالت، اگر بخواهیم مستقیماً روکش بگذاریم، ممکن است دندان ترک بخورد یا بشکند. اینجاست که پست ریختگی (Post & Core) وارد عمل می‌شود .
درمانی ظریف و دقیق برای ساختن پایه‌ای محکم درون دندان،تا روکش نهایی روی آن سوار شود و مثل دندان طبیعی کار کند.
👩⚕️تجربه بیمار:
خانم سلطانی بعد از عصب‌کشی گفت:«دکتر، گفتن باید پست بذاری، ولی نمی‌دونم یعنی چی. می‌خوان میخ بذارن تو دندونم؟!»
خندیدم و گفتم:
«در واقع بله، اما نه اون‌طوری که فکر می‌کنی! این یه پایه‌ست که مثل اسکلت ساختمون، وزن روکش رو نگه می‌داره.»دو هفته بعد که روکش گذاشتیم گفت:«حالا دندونم حتی از قبل محکم‌تره!»
نکته دکتر اخباری: «پست ریختگی مثل بازسازی ستون دندانه.وقتی ریشه سالمه اما تاج تخریب شده،با پست می‌شه دوباره ساختار طبیعی و عملکرد دندان رو برگردوند بدون نیاز به کشیدن.»
در ادامه مقاله، دقیق‌تر توضیح می‌دهم که پست ریختگی چطور انجام می‌شود، چه زمانی لازم است وچه تفاوتی با پست‌های آماده (فایبرپست) دارد.
⚙️پست ریختگی یعنی چه؟
بگذارید با یک تشبیه شروع کنم:
دندان را مثل یک ساختمان در نظر بگیرید.وقتی عصب‌کشی انجام می‌شود، یعنی بخش داخلی آن (مثل ستون‌ها و دیوارهای اصلی) تخریب شده است.
اگر روی این ساختمان نیمه‌ویران فقط یک سقف بگذارید (روکش)، احتمال ریزش زیاد است.
پست ریختگی در واقع همان بازسازی ستون‌های از دست‌رفته‌ی دندان است.
در این روش، یک پایه فلزی مخصوص در داخل ریشه قرار داده می‌شود و با موادی خاص قالب‌گیری می‌گردد تا تاج از دست‌رفته دوباره شکل بگیرد.
بعد از آن، روی این پایه، روکش نهایی نصب می‌شود.
به‌عبارت دیگر:
🔹 پست یعنی پایه‌ای که داخل کانال ریشه قرار می‌گیرد.
🔹 کور (Core) یعنی بش بالایی که روی آن ساخته می‌شود تا تاج دندان بازسازی شود.
🧩 پست ریختگی از چه چیزی ساخته می‌شود؟
پست‌ها معمولاً از فلزهای خاص (مثل آلیاژ کروم، نیکل یا طلا) ساخته می‌شوند کهدر برابر فشار جویدن و پوسیدگی مقاوم‌اند.
در روش ریختگی، دندانپزشک داخل ریشه قالب می‌گیرد و در لابراتوار،پایه‌ی فلزی دقیقاً مطابق فرم ریشه‌ی دندان بیمار ساخته می‌شود.در مطب من، این کار با دقت دیجیتال و مواد ضدحساسیت انجام می‌شود،تا نه فقط پایه محکم باشد، بلکه واکنش منفی لثه یا رنگ فلزی از بیرون دیده نشود.
💬 تجربه واقعی از مطب
👨 آقای جلالی گفت:«دکتر، شنیدم پست یعنی یه میخ فلزی می‌ذارن تو دندون، خطرناک نیست؟»
توضیح دادم که پست هیچ ربطی به میخ ندارد بلکه مثل ریشه‌ی مصنوعی داخل همان کانالی قرار می‌گیرد که قبلاً عصب‌کشی شده.یعنی در بخش مرده‌ی دندان، نه در بافت زنده.بعد از روکش نهایی گفت:«راست می‌گید، اصلاً حسش نمی‌کنم. حتی موقع جویدن هم مثل دندون طبیعیه!»
⚖️ چرا پست لازم است؟
همه‌ی دندان‌های عصب‌کشی‌شده نیاز به پست ندارند.پست فقط زمانی استفاده می‌شود که:
- بخش زیادی از تاج دندان تخریب شده باشد.
- دیواره‌های دندان نازک یا ترک‌خورده باشند.
- لازم باشد دندان قدرت نگهداری روکش را داشته باشد.
- بخواهیم دندان جلویی را از نظر ظاهری و فرم دقیق‌تر بازسازی کنیم.
به بیان ساده‌تر:اگر هنوز ساختار کافی از دندان باقی مانده، پست لازم نیست؛اما اگر فقط ریشه سالم مانده، پست ریختگی تنها راه نجات دندان است.
👨⚕️نکته دکتر اخباری: «هدف از پست ریختگی، ساختن دندان جدید نیست —حفظ ریشه‌ی طبیعی دندان است.هرچقدر بتوانیم ریشه را نگه داریم، عملکرد جویدن و حس طبیعی بهتر حفظ می‌شود.»
در ادامه مقاله، تفاوت بین پست ریختگی و پست فایبری (پیش‌ساخته) را بررسی می‌کنیم؛چون بیماران زیادی فکر می‌کنند هر دو یکی هستند،درحالی‌که انتخاب درستشان بستگی به نوع دندان و میزان تخریب دارد.
✍️تفاوت پست ریختگی و پست فایبری: هر دو نوع پست با یک هدف ساخته می‌شن:تقویت دندان ضعیف‌شده بعد از عصب‌کشی و ایجاد پایه برای روکش.اما تفاوتشون در جنس، روش ساخت و نحوه‌ی اتصالشونه.
۱. پست ریختگی (Cast Post & Core)
در پست ریختگی، دندانپزشک داخل کانال ریشه قالب می‌گیره،و بعد در لابراتوار، یک پست فلزی دقیق مطابق فرم ریشه ساخته می‌شه.سپس این پست با بخش بالایی (کور) به‌صورت یک‌تکه به دندان چسبانده می‌شه.
ویژگی‌ها: 1- سفارشی و دقیق برای هر بیمار 2– مقاومت بسیار بالا 3- مناسب دندان‌هایی که تخریب شدید دارن
کاربردها: 1- دندان‌های عقب (آسیاب‌ها) که فشار جویدن بالاست2- دندان‌هایی که از تاج فقط دیواره‌ی نازک باقی مونده
مزایا:
✅ دوام بالا
✅ مقاومت در برابر فشار
✅ بازسازی دقیق فرم دندان
معایب:
⚠️ نیاز به زمان (قالب‌گیری و لابراتوار)
⚠️ احتمال انتقال فشار زیاد به ریشه در برخی موارد
⚠️ ظاهر فلزی (در صورت استفاده در دندان جلو)
۲. پست فایبری (Fiber Post)
در روش پست فایبری، پست آماده‌ای از جنس الیاف شیشه‌ای یا کربنی در کانال قرار می‌گیرهو با چسب رزینی مخصوص ثابت می‌شه.برخلاف پست ریختگی، نیازی به قالب‌گیری یا لابراتوار نداره و در یک جلسه انجام می‌شه.
ویژگی‌ها: 1-سبک، غیر فلزی و نیمه‌شفاف 2- تطابق نوری عالی با روکش سرامیکی (برای زیبایی) 3- جذب بهتر نیروهای جویدن (انعطاف‌پذیرتر از فلز)
کاربردها: 1-دندان‌های جلو یا ناحیه زیبایی 2- مواردی که بخش تاج هنوز تا حدی باقی‌ست 3- بیماران حساس به فلز
مزایا:
✅ انجام سریع در یک جلسه
✅ زیبایی طبیعی (شفاف، بدون رنگ فلزی)
✅ کاهش احتمال ترک ریشه به‌دلیل انعطاف‌پذیری
معایب:
⚠️ دوام کمتر نسبت به پست فلزی
⚠️ مناسب دندان‌هایی نیست که کاملاً تخریب شدن
⚠️ حساسیت بیشتر به تکنیک نصب (اگر درست چسبانده نشود، ممکن است لق شود)
⚖️ جدول مقایسه نهایی
| پست فایبری | پست ریختگی | ویژگی |
|
الیاف شیشه‌ای یا کربنی |
فلزی (آلیاژ کروم، نیکل، طلا) | جنس |
| نیمه‌شفاف و طبیعی | رنگ فلزی (برای دندان‌های عقب مناسب‌تر) | ظاهر |
| خیر | بله | نیاز به لابراتوار |
| 1جلسه | 2جلسه | زمان درمان |
| متوسط تا بالا | بسیار بالا | مقاومت فشاری |
|
کمتر (به‌دلیل انعطاف) |
اندکی بیشتر | خطر شکست ریشه |
| 5 تا 8 سال | 8 تا 12 سال |
طول عمر متوسط |
| اقتصادی تر | کمی بالاتر |
هزینه |
| دندان های جلو | دندان های عقب |
بهترین محل استفاده |
💬 تجربه بیمار از دو روش
👩 خانم بهمنی: «دکتر، من جلویی‌هام شکسته، گفتن پست فایبری بهتره چون دیده می‌شه.»براش پست فایبری شفاف گذاشتیم و گفت:«کاملاً طبیعی به نظر می‌رسه، حتی نزدیک‌تر از دندون اصلی!»
👨 آقای نادری:«من فک پایینم پر از دندون آسیاب شکسته‌ست، نمی‌خوام بعد از یه مدت بیفته.»برای او پست ریختگی فلزی استفاده شد.سه سال بعد در چکاپ گفت:«هیچ فرقی با دندون طبیعی نداره، مثل روز اول محکم و بی‌درد.»
👨⚕️ نکته دکتر اخباری:«انتخاب بین پست ریختگی و فایبری بستگی به موقعیت دندان و میزان تخریبش داره.در طراحی درمان دیجیتال، من معمولاً هر دو گزینه رو شبیه‌سازی می‌کنمتا بیمار بتونه تصمیم آگاهانه بگیره.گاهی حتی ترکیب این دو روش، بسته به فک بالا یا پایین، بهترین نتیجه رو می‌ده.»
🪥 مراقبت‌های بعد از پست ریختگی
پست ریختگی اگر درست انجام بشه، درمانی بادوام و ماندگاره؛اما مثل هر دندان طبیعی، نیاز به مراقبت داره.
✅ در ۲۴ ساعت اول:
- تا چند ساعت از جویدن غذاهای سفت روی اون دندان خودداری کنید.دهان‌تون رو با آب‌نمک رقیق بشویید.اگر کمی حساسیت یا درد داشتید، طبیعی‌ست و معمولاً در یک تا دو روز از بین می‌ره.
✅ در بلندمدت:
- مسواک نرم و نخ دندان مخصوص دندان‌های روکش‌شده استفاده کنید.هر شش ماه برای چکاپ بیایید تا مطمئن بشیم لثه و ریشه سالمه.از فشار زیاد (مثل باز کردن در بطری با دندان!) خودداری کنید .
طول عمر پست ریختگی
در شرایط نرمال، پست ریختگی بین ۸ تا ۱۲ سال دوام داره.اما من بیمارانی دارم که بیش از ۱۵ سال از پست‌های اولیه‌شون استفاده می‌کنن،چون بهداشت دهان‌شون عالی بوده و هر سال برای چکاپ اومدن.
💬 تجربه واقعی:
آقای خلیلی بعد از ۱۲ سال اومد برای جرم‌گیری.وقتی عکس گرفتیم، پست و روکش هنوز کاملاً سالم بود.با خنده گفت:«دکتر، فقط موهام سفید شده، ولی دندونم همونه!»
⚠️ باورهای اشتباه بیماران درباره پست
- «پست دندون رو سوراخ می‌کنه!»
❌ خیر، پست در همون کانالی قرار می‌گیره که قبلاً عصب‌کشی شده، نه در بخش زنده‌ی دندان. - «پست باعث شکست ریشه می‌شه!»
❌ اگر به‌درستی طراحی و اندازه‌گذاری بشه، اتفاقاً باعث تقویت ریشه می‌شه. - «رنگ فلزی پست از زیر روکش دیده می‌شه!»
⚙️ در دندان‌های جلو از پست‌های غیر فلزی (فایبری) یا روکش زیرکونیا استفاده می‌کنیم تا این مشکل وجود نداشته باشه. - «پست هزینه‌ی اضافیه.»
❌ پست در واقع ستون اصلی دندان شماست.بدون اون، روکش مثل سقفی‌ست که روی دیوارهای شکسته گذاشته بشه — در ظاهر زیبا، ولی بی‌دوام.
👨⚕️ نکات طلایی از دکتر کیارش اخباری
🦷 ۱. نجات دندان همیشه اولویت دارد.
«تا وقتی ریشه سالم است، نیازی به کشیدن نیست.پست ریختگی آخرین خط دفاعی قبل از ایمپلنت است.»
💎 ۲. طراحی دیجیتال، تفاوت اصلی است.
«من در مطب از عکس‌های سه‌بعدی و اسکن دیجیتال استفاده می‌کنمتا زاویه و طول پست دقیقاً متناسب با ریشه باشد — این یعنی عمر بیشتر و احتمال شکست کمتر.»
💬 ۳. جنس پست مهم‌تر از قیمت آن است.
«آلیاژهای ارزان‌قیمت می‌توانند واکنش لثه ایجاد کنند.همیشه از مواد تاییدشده استفاده کنید حتی اگر کمی گران‌تر باشند.»
۴. پست درست، اعتمادبه‌نفس برمی‌گرداند.
«خیلی از بیماران بعد از ترمیم دندان جلویی‌شان می‌گویند:حالا دوباره با خیال راحت لبخند می‌زنم.و برای من، همین یعنی درمان موفق.»
🌿 جمع‌بندی نهایی: نجات دندان، نه تعویض آن
وقتی دندانی از درون خالی می‌شود،شاید در نگاه اول فکر کنید باید آن را بکشید و به سراغ ایمپلنت بروید.اما در بسیاری از موارد، ریشه هنوز سالم است
و همین ریشه می‌تواند با پست ریختگی دوباره جان بگیرد.
پست ریختگی یعنی ساختن ستون تازه در دل دندان؛یعنی بازسازی هوشمندانه‌ی آنچه طبیعت ساخته بود.اگر این درمان با دقت و طراحی درست انجام شود،نتیجه‌اش دندانی است که سال‌ها بدون درد، بدون شکست و با عملکرد طبیعی باقی می‌ماند.
👨⚕️ دکتر کیارش اخباری می‌گوید: «من همیشه به بیمارانم می‌گویم کشیدن آخرین گزینه است.اگر بتوانیم با پست، ریشه‌ی خود دندان را حفظ کنیم،
شما هنوز صاحب دندان طبیعی خودتان هستید — فقط با ساختاری قوی‌تر.»
📍 اگر در تهران هستید و به‌دنبال راهی مطمئن برای بازسازی دندان عصب‌کشی‌شده‌تان هستید،می‌توانید برای مشاوره تخصصی بازسازی ریشه و طراحی دیجیتال روکش به مطب من مراجعه کنید.در جلسه‌ی معاینه، با عکس سه‌بعدی وضعیت ریشه بررسی می‌شودو مشخص می‌کنیم آیا دندان شما نیاز به پست دارد یا خیر بدون حدس، بدون هزینه‌ی اضافی، با تصمیمی علمی و دقیق.
💬 لبخند طبیعی، از ریشه شروع می‌شود. 😁